نقد و بررسی فیلم دختر دانمارکی ( The Danish Girl )

نقد و بررسی فیلم دختر دانمارکی ( The Danish Girl )

لیلی البه تصویرگر اهل دانمارک بود که از او به عنوان اولین فردی که به طور رسمی عمل جراحی تغییر جنسیت را انجام داد نام برده می شود. البه اهل دانمارک بود و همسرش گردا نیز نقاشی مشهوری بود. اما پس از مدتی که از ازدواج این دو گذشت، البه متوجه شد که رفتارهای زنانه را بیشتر می پسندد و در چنین کالبدی خوشحال تر به نظر می رسد. این تصمیم البه که با حمایت همسرش نیز مواجه شد، با دردسرهای اجتماعی زیادی همراه بود اما با اینحال، البه تصمیم خودش را برای تغییر کالبدش گرفته بود.به این منظور وی بصورت رسمی تصمیم گرفت عمل جراحی تغییر جنسیت که در آن زمان بی سابقه و کاملا تجربی به نظر می رسید را انجام دهد و تبدیل به یک زن شود. عملی که خیلی موفقیت آمیز نبود و چندین بار نیز تکرار شد. در آخرین این موارد هم زمانی که البه قصد داشت در سن 48 سالگی تخمدانی در بدنش قرار دهد و مادر بودن را تجربه نماید، بدنش این پیوند را پس زد و وی پس از مدت کوتاهی جان خودش را از دست داد.

« دختر دانمارکی » که قرار است روایتگر داستان زندگی لیلی البه و همسرش گردا باشد، براساس کتابی به همین نام نوشته دیوید ابرشوف ساخته شده است. کتاب آقای ابرشوف در سال 2000 منتشر شد و بازخوردهای متفاوتی از طرف خوانندگانش دریافت کرد. با اینحال این کتاب نقدهای مثبت زیادی هم دریافت کرد و یکی از کتاب های تحسین شده از طرف مجله نیویورک تایمز نیز بود. برگردان سینمایی این اثر توسط لوسیندا کاکسون انجام شده است

داستان فیلم در سالهای اولیه دهه ی 20 میلادی اتفاق می افتد و داستان زندگی دو زوج به نامهای گردا (آلیشیا ویکاندر) و اینار ( اِدی ردماین ) را روایت می کند. گردا برای استفاده از مدل عکاسی زن ، تصمیم به استفاده از اینار در لباس و شمایل زنانه می گیرد اما اینار بزودی متوجه می شود هنگامی که لباس های زنانه را می پوشد احساس بهتری برای زیستن دارد. تصمیم قطعی او برای تغییر جنسیت مورد پذیرش همسرش قرار می گیرد اما در ادامه راه پس از این تغییر وضعیت اینار که باعث می شود نامش به لیلی نیز تغییر کند، وی با دوست دوران کودکی اش به نام هانس ( ماتیاس شوئنارتس ) مواجه می شود که به او ابراز علاقه می کند و...

به تصویر کشیدن زندگی لیلی البه از جهات مختلف می تواند برای هر کارگردانی یک چالش سخت باشد. البه هم از جهت اینکه اولین فرد در تاریخ بشریت است ( براساس ثبت آمار رسمی ) که عمل جراحی تغییر جنسیت انجام داده و هم از جهت زندگی پر فراز و نشیبی که گذرانده، پتانسیل های بسیاری برای تبدیل شدن به یک اثر جذاب سینمایی را مهیا می کرد؛ اما در عین حال برای به تصویر کشیدن زندگی وی، ریزه کاری های مختلفی در بخش روایت نیاز بود تا بتوان به تعادل مناسبی در تعریف قصه زندگی این فرد رسید که در فیلم « دختر دانمارکی »، تام هوپر از انجام آن به خوبی بر نیامده است

یکی از بدترین اتفاقاتی که می شد برای « دختر دانمارکی » متصور شد، عدم توجه فیلمساز و نویسنده به جزئیات رفتاری شخصیت اصلی داستان بود. شخصیتی که در بخشی از فیلم مرد است و باید برای بخش دیگری از داستان هویتی زنانه اختیار کند. هوپر به خوبی نتوانسته تصویری قابل درک از لیلی البه و درگیری های فکری وی به مخاطب ارائه نماید. لیلی البه در آغاز تجربه احساس زنانگی اش، مصمم و بدون تردید به نظر می رسد و حتی لحظه ای برای آنچه که تجربه می کند شکی قائل نیست. این اتفاق در صورتی رخ داده که در بسیاری از موارد میل به تغییر جنسیت ، افراد پس از سالها شک و تردید و حتی مبارزه برای پذیرش ، آن را باور کرده اند اما البه در « دختر دانمارکی » هیچ شک و تردیدی به خود راه نمی دهد و پس از یک نمای عجیب و غریب که با نحوه لمس جدید بدن خود آشنا می شود، بطور کامل آنچه را که حس می کند می پذیرد؛ بی آنکه مخاطب بتواند این پذیرش ناگهانی و بی مقدمه او را بپذیرد یا حداقل او را در این راه همراهی کند.

تام هوپر کارگردانی است که در مجموع علاقه بسیاری به استفاده از نماهای پر زرق و برق و طراحی صحنه مجلل دارد. او در ساخته های قبلی اش از جمله « سخنرانی پادشاه » و « بینوایان » به خوبی این موضوع را به اثبات رسانده بود و حالا در روایت داستان « دختر دانمارکی » همان حال و هوای پر زرق و برق را به فیلم آورده، اتفاقی که بی دلیل به نظر می رسد چراکه حال و هوای زندگی لیلی البه هرگز مناسب چنین نماهای پرشکوهی نبوده است و بطور کل، این نماهای عالی خیلی در خدمت داستان نیستند و سر و شکل قصه گوی فیلم را برای لحظاتی تغییر می دهند و دکوپاژی به سبک و سیاق « سخنرانی پادشاه » به مخاطب ارائه می کند که علی رغم زیبایی های بصری، قابل درک نیستند.

اما عمده ایراد فیلم را باید در پرداخت شخصیت اصلی داستان و البته روند فیلم جستجو کرد که حالت مستندگونه و خودزیستنامه ای را از دست داده و به محلی برای ارسال پیامهای اخلاقی بی ارتباط به زندگی البه و همسرش پرداخته است. هوپر از لیلی البه قهرمانی ترسیم کرده که با شجاعت به جنگ با شرایط می رود و در واقع رهبر یک جریان جدید می باشد. در اینکه البه فرد بسیار شجاعی بوده و برای رسیدن به خواسته اش تلاش کرده و در این راه پیشرو بوده شکی نیست، اما فیلم تلاش عجیبی را برای گنجاندن دیگر دغدغه های اجتماعی روز جهان در شخصیت البه داشته که باعث شده وی از آنچه که باید باشد، بیشتر به نظر برسد و این تصویر چندان رنگ واقعیت به خود نگیرد.دخالت هوپر در نحوه روایت داستان و ایجاد تغییرات مختلفی که خیلی ارتباطی به دنیای واقعی و شخصیت واقعی البه نداشته ، از « دختر دانمارکی » بیش از آنکه اثری شایسته تحسین به عنوان فیلمی خود زیستنامه ای باشد، به برداشتی آزاد و پُر شعار مبدل گردیده است.

اما فیلم نقاط مثبتی هم دارد. فیلمبرداری عالی و بازی فوق العاده اِدی ردماین در نقش لیلی البه می تواند برگ برنده فیلم در فصل جوایز اسکار باشد. نقش آفرینی که ردماین برای ایفای آن سختی های زیادی را متحمل شده و تغییرات زیادی هم در نحوه حرکات بدنش ایجاد کرده است. ردماین به احتمال زیاد می تواند یکی از نامها در فصل جوایز باشد اما بعید است جایزه ای دریافت کند. آلیشیا ویکاندر نیز در کنار ردماین ، بازی بسیار خوبی در نقش گردا از خود به نمایش گذاشته است و استیصال او در جریان تغییرات رفتاری البه تماشایی است. ویکاندر به خوبی ثابت می کند که باید از این پس در هالیوود جدی گرفته شود و احتمالا با نامزدی اسکار ، رویه جدید دوران بازیگری اش آغاز خواهد شد.

»دختر دانمارکی » برخلاف تصویر پر زرق و برقی که ارائه می دهد، اثر عمیقی محسوب نمی شود. داستان زندگی لیلی البه در اینجا با تغییرات ریز و درشت به تصویر کشیده شده اند و انواع و اقسام پیامهای غیرضروری نیز در بطن فیلم گنجانده شده که به یکدست بودن داستان لطمه وارد کرده است. داستان زندگی لیلی البه می توانست بصورت جمع و جورتر با تمرکز بیشتر بر زندگی و دغدغه های فکری وی در مواجه با شرایط جدیدش شکل بگیرد اما تلاش هوپر در این امر به ثمر ننشسته است. « دختر دانمارکی » به دلایلی می تواند برای فمینیست ها نیز اثر چندان محترمی نباشد!